Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 2022 yılında TES yani Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine geçileceği ve kıdem tazminatında köklü değişiklikler meydana geleceği açıklandı. Peki nedir bu TES ve kıdem tazminatına nasıl bir etkisi olacak?
Bu düzenleme ile işçilere kazanılmış haklar vereceği ve emeklilik şartlarının iyileştireceği konuşuluyor . Çalışan işçinin, hizmet süresi boyunca verdiği emeğin karşılığı olan kıdem tazminatına 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesine göre;
İşverenin iş akdini haksız fesih hallerinde, işçinin haklı hallerinde, askerlik, emeklilik gibi durumlarda, emeklilik ile ilgili gün sayısının doldurulması durumlarında, kadın işçinin evlendikten sonra 1 yıl içinde iş akdini feshetmesi durumunda, işçinin ölmesi göre hak kazanabilmektedir.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Nedir?
TES ile ilgili şu an konuşulan 2 model var biri zorunlu diğeri ise tercihli bir model. Bu modelleri ayrı ayrı incelediğimizde;
Zorunlu model yasalaşırsa ;
Şu anda çalışanlar her çalıştıkları yıl için 30 günlük son brüt ücretleri üzerinden işten çıktıklarında tazminat alıyor. Yeni sistemde ise işverenlerin peşin olarak her ay işçinin fon hesabına para aktarması öngörülüyor. Her yıl için 30 günlük maaş tutarında tazminat kabul görürse aylık olarak brüt maaşın yüzde 8.33’ü fona aktarılacak.
Çalışanın brüt ücretinin yüzde 3’ü her ay tamamlayacı emeklilik hesabına aktarılacak bu da yıllık bazda 11 günlük kıdem tazminatı hakkı demektir. 19 günlük kıdem tazminatına denk gelen yüzde 5.33 ise eskiden olduğu gibi işveren sorumluğunda kalacak.
Tercihli model yasalaşırsa ;
İşçi ya şu an yürürlükte olan kıdem tazminatı sistemini tercih edilecek ya da devletin de tıpkı Bireysel Emeklilik Sisteminde olduğu %25 katkı sağladığı ve işverenin yanında işçinin de prim ödeyeceği yeni bir sistem gündeme gelecektir.
Emeklilik Sistemindeki değişiklikler neler olacak?
Bu bahsedilen modeller her ne kadar tam netlik kazanmasa da işçiye 60 yaşına kadar devletin de destekleyeceği bir fon hesabı açılacağı ve yapılan kesintilerle işçi için bu fonda bir birikim yapılacağı öngörülüyor.
Bu fonda biriken paranın yüzde 25’i ise 60 yaşından sonra peşin olarak çekilebilecek ancak ilk konut alımı, evlenme veya ağır hastalık meydana gelmesi durumunda yapılan değerlendirme neticesinde parayı erkenden çekilebilecek. Açıkçası bu hep olmasını istediğim ve her fırsatta dile getirdiğim bir düzenlemedir zira bu elzem ihtiyaçlar doğduğunda vatandaşın bankalara koşup kredi çekmesi vatandaşı faizle büyüyen bir borç yükünün altına sokmaktadır.
Primler Ödenmezse Ne olacak?
Primlerin ödenmemesi durumunda mevcut sistemde borçlu işveren olarak kabul edilecektir ancak yeni düzenleme ile bu sorun da aşılacaktır çünkü bu sistemde denetim devlette olacak ve işçinin parasının garantisi fon güvenliği kapsamında devlet olacaktır.
Tazminat Hakkı Fon İle Korunacak
Kıdem tazminatının fonda birikmesinin bir diğer güzel yanı ise işçinin işten ayrılması durumunda tazminatının korunması olacaktır. Bu da işçinin sırf tazminat hakkı kaybolmasın diye yıllarca aynı iş yerinde çalışma zorunluluğunu azaltacaktır. Bu durumun bazı işverenlerin kalifiyeli personellerini kaybedeceği kaygısına sebep olsa da ben personel ve işveren arasındaki diyalog ortamının kuvvetleneceği kanaatindeyim.
Ülkemizde yaklaşık 20 Milyon çalışanı ilgilendiren bu emeklilik sistemi ve kıdem tazminatı düzenlemesinin nasıl olacağı her ne kadar netleşmemiş olsa da kıdem tazminatı konusunun mevcut haliyle yetersiz olduğu ve işçiyi koruyan, devletin işverenin sırtındaki yükü hafifleteceği, bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu oldukça nettir.
Av. Fatih KARABULUT
